Laboratorio Ecosocial do Barbanza
A comarca do Barbanza é un espazo territorial destacado que se caracteriza pola dispersión poboacional e unha gran variedade de usos e formas de ordenación do territorio, o que a dota dunha gran resistencia. Este feito pon de manifesto a importancia de desenvolver un proxecto experimental de investigación e acción que amplifique estratexias desde as que mellorar a sustentabilidade ambiental e económica desta zona.
O Laboratorio Ecosocial do Barbanza é un proxecto que mira o pasado e o presente das comunidades locais para promover un uso sostible do futuro. É un proxecto pioneiro no Estado, xa que non existe un laboratorio que combine ciencia e sociedade e que estea orientado á investigación e á praxe en eco-agroinnovación.
A proposta de proxecto xorde da coincidencia de visións de recuperación de espazos naturais habitados entre a Fundación Banco Santander e a Fundación RIA , que buscan a conservación ambiental e garanten a prestación de servizos ecosistémicos. Ao mesmo tempo, foméntase a xestión sustentable e produtiva do territorio por parte das comunidades, mediante o fortalecemento das economías agrarias e pesqueiras.
O traballo do Fundación RIA Durante os últimos tres anos, permitiunos acadar un amplo coñecemento do territorio da Ría de Arousa e dos actores que viven, traballan e estudan este lugar. A xeración dunha alianza coa Universidade de Santiago de Compostela, a través do grupo HISTAGRA, supón a continuación dunha relación iniciada en procesos anteriores e coa que se pretende articular unha proposta innovadora de investigación-acción mediante a creación do Laboratorio Ecosocial do Barbanza.
O foco desta iniciativa suscita cuestións relativas ás políticas e estratexias de conservación ambiental: ¿É posible protexer un territorio cando se eliminan as relacións coas persoas que o habitan? Son as políticas proteccionistas unha garantía para a protección dun ecosistema?, podemos atopar conceptos como “economía circular”, “valorización de residuos” ou “uso sustentable dos recursos” nas formas de xestión histórica do territorio?
Ano
2020
Promotor
Fundación RIA
Fundación Banco Santander
Localización
comarca do Barbanza
Equipo e colaboradores
Histagra - Universidade de Santiago de Compostela
Fundación RIA
A través do Laboratorio Ecosocial do Barbanza preténdese articular e potenciar propostas ecoagroinnovadoras que respondan á biorrexión na que se sitúa o proxecto, partindo de todo un conxunto de coñecementos, tanto históricos como actuais, cos que propor alternativas. . futuro máis sostible.
Metodoloxía
As comunidades gandeiras xestionaron historicamente o territorio desde perspectivas ecolóxicas. Este saber facer está intrinsecamente relacionado coa prestación de servizos ecosistémicos, non obstante, son poucas as ocasións nas que pensar no capital natural inclúe aos propios actores implicados na xestión do territorio.
É necesario xerar espazos de interacción cidadán-académico desde os que combinar metodoloxías de investigación e de acción. A misión do Laboratorio Ecosocial do Barbanza é converterse nunha iniciativa que facilite ecosistemas de innovación, apostando pola interacción academia-sociedade para converterse nunha especie de viveiro de proxectos ecoagroinnovadores.
O Laboratorio Ecosocial do Barbanza, que non é necesariamente un espazo físico, senón un xeito de facer, ademais de ser un proxecto de investigación, debe acoller propostas que se caractericen polos marcos que identifican Experiencias Produtivas Innovadoras, expresións prácticas de eco-agro- procesos de innovación...
Áreas de análise.
Investigación
A investigación pretende identificar canto do que aconteceu no pasado pode ser a semente do futuro e como podemos relacionar os coñecementos de expertos e cidadáns para mellorar as capacidades dun territorio. Ademais, esta fase debe servir para xerar confianza e tecer alianzas con actores clave do territorio e que posibiliten a participación activa na fase de actuación. Ten dous compoñentes principais:
A enquisa permitirá mapear a xestión histórica do territorio. É dicir, mirar ao pasado para atopar fórmulas que, aínda coas formas de vida actuais, poidan ser replicadas no presente e no futuro. Esta cartografía realizarase mediante a análise detallada de 3 casos prácticos correspondentes a espazos comunais do Barbanza: as comunidades de Baroña, Froxán e Brañas de Laíño.
A comparación articúlase a través da metodoloxía de escoita, introducindo mecanismos de participación dos veciños do lugar a través de entrevistas e actos comunitarios.
O desenvolvemento desta primeira fase permitiranos construír un “atlas de usos sostibles” que recolla as leccións aprendidas a través dos estudos de caso e das propostas que se poden replicar na actualidade, derivadas da xestión histórica do territorio e outras ideas que se poidan utilizar. . exemplo e motivación para a cidadanía.
Neste enlace podedes consultar o avance da investigación do Laboratorio Ecosocial do Barbanza, os actos realizados ou a incorporación de contidos audiovisuais ás nosas canles de emisión. Fai clic nos botóns verdes para filtrar as publicacións mostradas por categoría.
A memoria viva dos veciños, recollida a través de máis de trinta entrevistas.
Acción
Durante a segunda fase, Acción, o proceso articúlase a través das seguintes preguntas: Que procesos identificados no territorio se poden desenvolver? Que novas iniciativas se poden implantar no territorio? o Como podes axudar na escalabilidade dos procesos para que teñan un maior impacto e nivel de sustentabilidade?
A fase de actuación trata de poñer en marcha proxectos sementes, unha serie de accións seleccionadas durante a primeira fase coa axuda dun consello asesor. Os proxectos sementes recibirán apoio técnico e económico para a súa posta en marcha e farase un seguimento da súa evolución ao longo do ano. Preténdese avaliar o impacto social, ambiental ou económico das actuacións, co obxectivo de extraer leccións e poder recompilalas en diferentes publicacións como exemplos para replicar noutras localidades.
Máis información na páxina web do proxecto: www.barbanzaecosocial.org
O equipo que desenvolve o proxecto de semente "Máis ca leña".